1. ОКУП ТҮШҮНҮҮ
![](http://kyrgyztil.taalimforum.kg/ckeditor/plugins/jwplayer/mplayer.png)
а) Сөздүктөрдү эки тилде окуп, өздөштүрүп алгыла
тиричилик | – хозяйство, быт |
ишембилик | – субботник |
көчөт | – саженцы |
жайлоо | – пастбище |
кыям | – варенье |
кум себет | – сыпет песок |
күнөскана | – теплица |
байпак түйөт | – вяжет носки |
жер айдашат | – пашут землю |
үрөн себишет | – сеют семена |
отоо отолот | – обдирают сорные травы |
уй саайт | – доит корову |
бээ саайт | – доит кобылу |
кийиз жасайт | – делают войлок |
шырдак шырыйт | – изготавливают шырдак |
мал кайтарат | – пасет скот |
жүн тытат | – расчесывает шерсть |
ийик ийрийт | – прядёт пряжу |
отун жарат | – рубит дрова |
от жагат | – зажигает огонь (разжечь костер) |
суу ташыйт | – носят воду |
эгин сугарат | – поливает посев |
сүт тартат | – проводит молоко через сепаратор |
сайма саят | – расшивает узоры (вышивает) |
чий чырмайт | – обвертывает чий |
жем чачат | – рассыпает корм |
б) Өзүңөрдү текшергиле
в) Шаардагы турмуш-тиричиликтерди билип алгыла. Шаардагы жана айылдагы турмушту салыштырып, ой бөлүшкүлө.
![](http://kyrgyztil.taalimforum.kg/ckeditor/plugins/jwplayer/mplayer.png)
Жыл мезгили |
Кайсы жумуштар жасалат? |
Жазында |
Ишембиликтер өткөрүлөт. Көчөттөр отургузулат. |
Жайында |
Жашылчыларды өстүрүшөт. Эс алууга барышат. Жайлоого, айылга, лагерге, көлгө барышат. |
Күзүндө |
Кышкыга салат, кыям, ширелерди жасашат. |
Кышында |
Кар жааган учурларда жолдор тазаланып, кум себилет. Көп кабаттуу үйлөргө жылуулук берилет. Күнөсканаларда жашылчалар өстүрүлөт. Эс алуучу жайларда лыжа, чана тебишет. |
г) Айылдагы турмуш-тиричиликти билип алгыла
![](http://kyrgyztil.taalimforum.kg/ckeditor/plugins/jwplayer/mplayer.png)
Жыл мезгили |
Кайсы жумуштар жасалат? |
Жазында |
Жер айдалып, үрөн себилет, бак-дарактардын көчөттөрү отургузулат, бакчага ар кандай жашылча-жемиштер айдалат, айлана-тегеректер тазаланат. |
Жайында |
Эгин, жашылча-жемиштер сугарылат, отоо отолот, жайлоого чыгышып бээ, уй саашат, мал кайтарышат, кийиз жасашат. |
Күзүндө |
Түшүм жыйнашат, айлана-тегеректи тазалашат, кышка даярдык көрүшөт. |
Кышында |
Кар күрөшөт, от жагышат, малды багышат. |
д) Шаардагы үй-бүлө адамдарынын кызматтары
Ата |
Жумушка барат, машинесин жуудурат же жууйт, спорт залдарда машыгат. |
Апа |
Тамак жасайт, жумушка барат, конокко барат, үй жыйнайт, сулуулук салонуна барат, фитнес клубга, театрга барат. |
Чоң ата |
Китепканага барат, неберелерин бала бакчадан алат. Гезит окуйт. |
Чоң эне |
Дүкөнгө барат, байпак түйөт, неберелерин бала бакчага алып барат же алып келет, конокко барат. |
Уул |
Мектепте же университетте окуйт, китепканага, барат, компьютерде ойнойт, спорт залдарга барат. |
Кыз |
Мектепте же университетте окуйт, музыкалык мектепке барат, тил үйрөнүү курсуна барат, үй жыйнайт, дүкөнгө барат. |
е) Айылдагы үй-бүлө адамдарынын кызматтары
Ата |
Чөп чабат, жыйнайт, эгин, жашылчаларды сугарат, мал багат. |
Апа |
Нан жабат, уй саайт, кийиз, шырдак жасайт, курут жасайт, небересин багат. |
Чоң ата |
Мал сугарат, мал багат, чалгы курчутат, короо-жайды тазалайт. |
Чоң апа |
Жүн тытат, ийик ийрийт, шырдак жасайт, чий чырмайт, калама жасайт, тоокторго жем чачат. |
Уул |
Атасына жардам берет, чөп жыйнайт, суу ташыйт, бакчаны сугарат, короо тазалайт, отун жарат. |
Кыз |
Үй жыйнайт, сүт тартат, тамак жасайт, боорсок кесет, шырдак шырыйт, сайма саят, дүкөнгө, мектепке барат. |
ж) Айылдагы тиричилик боюнча суроолорго туура жоопту тапкыла.
Шаардагы чоң эне эмне кылат?
![](/assets//testing/img/true.png)
![](/assets//testing/img/false.png)
Шаардагы чоң ата эмне кылат?
![](/assets//testing/img/true.png)
![](/assets//testing/img/false.png)
Шаардагы окуучу бала эмне кылат?
![](/assets//testing/img/true.png)
![](/assets//testing/img/false.png)
Шаардагы окуучу кыз эмне кылат?
![](/assets//testing/img/true.png)
![](/assets//testing/img/false.png)
з) Берилген сүйлөмдөрдү мааниси жагынан бириктиргиле
![](/assets//testing/img/false.png)
и) Сүйлөмдөрдүн котормосун туура тапкыла
1. Бабушка сделала мне красивый шырдак.
![](/assets//testing/img/false.png)
2. На пастбище пасется скот.
![](/assets//testing/img/false.png)
3. Я с дедушкой косил траву
![](/assets//testing/img/false.png)
4. Мама научила меня расшивать узоры, обвертывать чий.
![](/assets//testing/img/false.png)
5. После субботника дети пошли в спортивные кружки.
![](/assets//testing/img/false.png)
![](/assets//testing/img/true.png)
![](/assets//testing/img/false.png)
1. Бабушка сделала мне красивый шырдак.
![](/assets//testing/img/true.png)
![](/assets//testing/img/false.png)
2. На пастбище пасется скот.
![](/assets//testing/img/true.png)
![](/assets//testing/img/false.png)
3. Я с дедушкой косил траву
![](/assets//testing/img/true.png)
![](/assets//testing/img/false.png)
4. Мама научила меня расшивать узоры, обвертывать чий.
![](/assets//testing/img/true.png)
![](/assets//testing/img/false.png)
5. После субботника дети пошли в спортивные кружки.
![](/assets//testing/img/true.png)
![](/assets//testing/img/false.png)