Кыргызча   Русский


Көркөм фильм боюнча көнүгүүлөр


Даректүү тасманы көрүп, аңгемелеп бергиле

Аталышы: Сулайман тоосу

Түрү: Даректүү кино тасма

Убактысы: 8 мүнөт

Мазмуну: Тарыхый ыйык жерлер

 

1. Тасма көрсөтөрдөн мурун иштелүүчү тапшырмалар:

а) Жаңы сөздөрдү өздөштүрүп алгыла:

үңкүр                      – пещера

жөрмөлөө              – ползать

сыйынуу                 – молится

күнөө                      – грех

касиеттүү               – священный

шаман                    – шаман

соолуу                   – вянуть

чоку                       – пик

зыярат                  – посещать

чилтен                  – здесь: 40 воинов Манаса

мечит                   – церковь


б) Синонимдер:

перзент // бала

сыйгалануу // тайуу

 

2. Тасма көрсөткөндөн кийин иштелүүчү тапшырмалар:

а) Суроолорго жооп бергиле!

1.Сулайман тоосунун касиеттүү жерлери тууралуу эмнелерди айтып бере аласыңар?

2.Эмне үчүн бул жер ыйык жерлердин бири деп эсептелет?

3.Сулайман тоосу жөнүндө мурда уктуңар беле?

4.Силер жашаган жерде ушундай ыйык жерлер барбы? Эгер болсо өзгөчөлүгү эмнеде?



б) Бош жерлерге ылайыктуу мүчөлөрдү жазгыла

30 кылымдык тарыхы бар ордолуу Ош шаарыбыз дүйнөдөгү шаарлар бири. Ош облусу символ жана сыймыгы болгон Сулайман тоосу шаардын так ортосу жайгашкан. Сулайман тоосу-кыргызстандыктар гана эмес,көп өлкөлөр мусулмандары сыйына турган жай.
Тарыхый-архитектура “Сулайман тоо”музей комплекс табигый үңкүр ичинде жайгашкан. Музей ичинде буюм-теримдер,ислам дини, ага чейинки ар кайсы доорлор байланыштуу экспонаттар бар.
Сулайман тоосу 5 чоку, бир музей башка, табышмактуу үңкүрлөр да бар. Бул үңкүрлөр тууралуу эл арасында уламыштар айтылып жүрөт жана ал жерлерди куттуу жайлар дешет.

Колдонулуучу сөздөр: -ү, -дин, -на, -не, -дүн, -у, -лык, -ден, -дын, -и, -го, -нун, -н-да




в) Сүйлөмдөрдү толуктагыла

Сулайман тоосунда бар. Алардын бирөө “40 чилтен” үңкүрү. Бул үңкүрдүн мындай аталып калышы 40 чилтенге байланыштуубу белгисиз. Ошондой эле бул үңкүрдү деп да коюшат. үч жагынан кирүүгө болот. Ошондуктан үңкүрдү “Тешик таш”деп да айтышат.

Колдонулуучу сөздөр: “Чилтен кан”, 7 үңкүр, “Манас” эпосундагы, Үңкүрдүн




г)Төмөнкү сүйлөмдөрдү маанисине жараша бириктиргиле

“Сулайман пайгамбардын көз жашы”... ал бел оорусунан айыгат.
Бул жерде таштын боорунан .... деген үңкүргө жөрмөлөп гана кирсе болот
Сулайман тоосунун дагы... ажылыкка барып келгенге барабар дешет.
Эл ичинде бул жерге үч жолу тартылса, ... сыйынса, алардын тилеги сөзсүз аткарылат.
Перзент көрбөгөн ата-энелер келип... бир ыйык жери “Бешик эне мазары”.
Сулайман тоосундагы касиеттүү... жерлердин бири – “Бел ташы”
Кимде ким бул ташка артына жатып үч жолу сыйгаланып түшсө,... анын күнөөсү толук кечирилет деген ишеним бар.
Сулайман тоосунун кырк куттуу ыйык жерлеринен өтүп, зыярат кылып,сыйынып келсе,.... суу тамчылап турчу экен, бирок азыр соолуп калгандай.



д)Туурасын “Т”,катасын “К” тамгасы менен белгилегиле


1. Бабур шах чын эле узак жыл Ош шаарында жашаган.


2. Сулайман тоосу шаардын так ортосунан орун алган.


3. Эл Сулайман тоосунун касиеттүүлүгү тууралуу акыркы жылдары биле баштады.


4. Сулайман тоосу – табияттын табышмактуу жерлеринин бири.