Кыргызча   Русский


2. УГУП, ОКУП ТҮШҮНҮҮ


акылдын көзү  –  здесь: мудрость
үй-бүлөнүн башчысы  – глава семьи 
өмүр сүрөт   – здесь: живёт
өмүр берди  – подарил жизнь
табылгалары  – находки
сезе бил  – будь чутким
кыраакы бол  – будь бдительным
адамгерчиликтүү  – человечный
кул кылба  – не делай рабом
күң кылба – не делай рабыней
абийир табат – приобретает уважение (почет)
урмат  – уважение
намыскөй  – гордый
сергек  – бодрый
сезимдүү  – чувстивительный
акыл-эстүү   – разумный
абийирдүү  – совестливый


б) Текстти угуп, окуп, маанисин түшүнүп алгыла
 

Чоң атамдын насааты

          “Атанын сөзү – акылдын көзү” дегендей, ар бир үй-бүлөнүн башчысы – ата. Атаң менен энең өмүр берди, алар сенин бактың үчүн өмүр сүрөт. Ошондуктан алардын ден соолугу менен тынчтыгын сакта. Сенин билим алуудагы табылгаларың, ийгилигиң ата-энең үчүн чоң бакыт. Ата-эне жүрөгүн сезе бил, кыраакы бол. Эгер сен бала кезиңден кыраакы болсоң, адамгерчиликтүүсүң. Апаңа да, атаңа да чынчыл бол.

          Эл ичинде: “Атаң карыса кул кылба, энең карыса күң кылба” “Ата сыйлаган абийир табат, эне сыйлаган элге жагат”. “Кыз жакшысы – кымбат, уул жакшысы – урмат.” – дегендей, Кыздарыбыз да, уулдарыбыз да намыскөй, сергек, сезимдүү, акыл-эстүү, абийирдүү болсун!



в) Сөз айкаштарын маанисине жараша бириктиргиле

Атаң менен энең

 , алар сенин бактың үчүн

Алардын

тынчтыгын

 .

Сенин

 ата-энең үчүн .

Ата-эне жүрөгүн

 ,

кыраакы

 .

Апаңа да,

 чынчыл .

Ата сыйлаган

 эне сыйлаган

.

Кыз жакшысы

уул жакшысы

.

Колдонулуучу сөздөр: болгун, чоң бакыт, кымбат, бол, билим алуудагы ийгилигиң, атаңда, сезе бил, абийир табат, өмүр берди, элге жагат, өмүр сүрөт, ден соолугу менен, урмат, сакта




д) Сүйлөмдөрдү мааниси жагынан бириктирип жазгыла

1. Ата-эне жүрөгүн сезе бил, энең карыса күң кылба
2. Атаң менен энең өмүр берди, сен дагы өз балдарыңдан сый көрөсүн.
3. Ата сыйлаган абийир табат, эне сыйлаган элге жагат.
4. Ата-энеңди сыйласаң, алар сенин бактың үчүн өмүр сүрөт.
5. Атаң карыса кул кылба, ыймандуу болушсун.
6. Кыздарыбыз да, уулдарыбыз да кыраакы бол.



е) Чоң атаңдын насаатын эсиңерге салгыла!


1. Атанын сөзү – акылдын …


2. Ата-эненин жүрөгүн сезе …


3. Сенин ийгилигиң ата-энең үчүн чоң …


4. Уул жакшысы – …


5. Кыз жакшысы – …


6. Ата сыйлаган … табат.


7. Эне сыйлаган … жагат.


8. Уулдарыбыз … болуш керек.







ж) Макалдарды эсиңерге сактап алгыла

1. Адам - эмгеги менен улук .

2. Азамат көркү - эмгекте.

3. Нандан улуу тамак жок, адамдан улуу атак жок.

4. Атаң карыса кул кылба, энең карыса күң кылба.



з) Макалдардын котормосунун туура вариантын тапкыла

1. Адам эмгеги менен улук. Если отец постареет не делай рабом,
если мать постарееть, не делай рабыней.
2. Азамат көркү – эмгекте. Нет пищи дороже хлеба,
нет звания выше человека.
3. Нандан улуу тамак жок,
адамдан улуу атак жок. 		Человек – трудом своим велик
4. Атаң карыса кул кылба,
энең карыса күң кылба. 		Кросата жигита – в труде






и) Жети атаны билүү парз!

1.     Ата
2.     Чоң ата
3.     Баба
4.     Буба
5.     Кубар
6.     Жото
7.     Жете

 

1.    Бала
2.    Небере
3.    Чөбөрө
4.     Кыбыра
5.     Тыбыра
6.     Чүрпө
7.     Урпак


к) Жети атаңды атап бер.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Колдонулуучу сөздөр: Чоң ата, Ата, Баба, Жете, Кубар, Жото, Буба