а) Текстти угуп, аңгемелеп бергиле

11-декабрь – Бүткүл дүйнѳлүк тоолор күнү

     Кыргыз жергебиздин кѳпчүлүк бѳлүгүн чыгыштан батышка карай созулган бийик кырка тоолор ээлейт. Алардын ичинен эң узуну Какшаал тоосу. Анын узундугу 582 км. Эң кыскасы Бабаш-Ата тоосу. Ал эми эң бийик тоолорго Сары-Жаз, Акшыйрак, Талас, Чаткал тоолору кирет. 
    Тоо арасындагы ойдуңдарга жана ѳрѳѳндѳрдѳ тоо ѳсүмдүктѳрү: арча, карагай, бѳрү карагат, чычырканактар ѳсѳт. Ал эми марал, аркар, сүлѳѳсүн, илбирс жана күрѳң аюу бийик тоолуу Арпа, Ак-Сай, Суусамыр ѳрѳѳндѳрүн мекендейт.
  Ошондой эле Ала-Тоону мекендеген тоо канаттууларына ак куйрук, тоо чыйпылдагы, тоо чабалекейлери кирет. Тоо гүлдѳрүнѳ болсо мамыр гүлү, сыя гүл, байчечекей, кызгалдак жана Айгүл-Таш тоосунда ѳсүүчү Айгүл гүлдѳрү кирет.
       Орус элинин акыны Е.Евтушенко өзүнүн ырында:

«Сактагын сүйүп  жерди, сүйүп сууну,
Ал эмес, кѳзгѳ илинбес жандыктарын. 
Өлтүрүп жан дүйнѳнүн жырткычтыгын,
Коргогун жаратылыш жырткычтарын», - деп жазгандай, биз кыргыз тоолору – Ала-Тообуздун жаратылышын сактап, тоо арасындагы жандыктарга кам кѳрүшүбүз керек.

б) Сѳздөрдү  жана сѳз айкаштарын ѳздѳштүрүп алгыла

жаратылышты коргоо	беречь природу
тоолор күнү	день гор
кырка тоолор	протянувшиеся горы
ойдуңдар, ѳрөѳндѳр	впадины, долины
карагай	ели
бѳрү карагат	барбарис
чычырканак	облепиха
аркар	горный  козел
сүлѳѳсүн	рысь
илбирс	барс
улар	гималайский  улар
ак куйрук кѳгүчкѳн	скалистый голубь
тоо чыйпылдагы	горная овсянка
тоо чабалакейи	горная ласточка
мамыр	эдельвейс
байчечекей	подснежник
кызгалдактар	маки
кам кѳрүү	проявить  заботу

д) Эмне үчүн тоолорубузду сакташыбыз керек, ой жүгүрткүлө